Kino Iluzjon Filmoteki Narodowej

20.03.2015

W tym roku mija dwadzieścia lat od ogłoszenia wywrotowego manifestu współczesnej kinematografii - DOGMA 95. 19 marca w Iluzjonie rozpoczął się przegląd filmów sygnowanych certyfikatem DOGMY. Zainteresowani niebanalnymi założeniami duńskiego nurtu wysłuchali wczoraj wykładu Petera Schepelerna – wykładowcy historii filmu na Uniwersytecie w Kopenhadze i nauczyciela Larsa von Triera; obejrzeli też nagrodzony Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie „Mifune” innego „dogmatycznego” twórcy Sorena Kragh-Jacobsena.

Dyrektor Duńskiego Instytutu Kultury w Polsce Bogusława Sochańska
oraz Dyrektor Filmoteki Narodowej prof. Tadeusz Kowalski, fot. Robert Mazurkiewicz

Duński historyk filmu Peter Schepelern zaserwował nam wczoraj sporą dawkę informacji o DOGMIE, jej powstaniu, odbiorze w Danii oraz wpływie na kinematografię światową. Obejrzeliśmy niepopularne fragmenty m.in. pierwszego filmu von Triera pod tytułem „Europa”, odwołującego się do twórczości jednego z mistrzów ekspresjonizmu, Carla Theodora Dreyera (nota bene kręconego w Polsce); czterogodzinnego serialu telewizyjnego „Królestwo”, które zyskało w 1994 roku ogromny rozgłos wśród krytyki i publiczności na całym świecie; czy zrealizowanego zgodnie z „dogmatycznymi ślubami czystości”, najbardziej znanego filmu tego nurtu - „Przełamując fale” (najlepszy obraz na festiwalach w Cannes, Berlinie i Sarajewie, nominacja Emily Watson do Oscara). Peter Schepelern założenia (m.in.: kamera z ręki, brak sztucznego oświetlenia, scenografii i rekwizytów, dźwięk rejestrowany jednocześnie z obrazem, odrzucenie kina gatunkowego, akcja tu i teraz na taśmie 35 mm) i osiągnięcia nurtu (od 1995 roku powstało na świecie około 300. filmów sygnowanych Certyfikatem DOGMA 95!) przedstawił przez pryzmat czołowej jego postaci, nieco ekscentrycznego filmowca Larsa von Triera, którego miał przyjemność uczyć w szkole filmowej, śledząc przy tym kolejne etapy ewolucji jego warsztatu i poglądów na środki filmowego wyrazu.

Peter Schepelern, fot. Robert Mazurkiewicz

Według twórców manifestu - Thomasa Vinterberga, Kristiana Levringa i Sørena Kragh-Jacobsena, z Larsem von Trierem na czele: „w latach 60. miarka się przebrała. Film był martwy i trzeba było go wskrzesić. Cel był dobry, ale środki nie”. W 1995 roku filmowcy dość spontanicznie (w jednym z kopenhaskich pubów) napisali głośny manifest, który wstrząsnął światem filmowym. Zarzucali przemysłowi filmowemu brak autentyczności, jałowe upiększania i płytką akcję. Nawiązując do kina nowej fali, zobowiązali się zrezygnować m.in. z efektów specjalnych i rekwizytów, dogrywania dźwięku w postprodukcji czy używania statywów do kamery, stawiając w centrum uwagi aktorów kręconych w dwójnasób - „kadrowanych” lub „punktowanych”.

Publiczność zgromadzona na wykładzie Petera Schepelerna,
fot. Robert Mazurkiewicz

Od podpisania manifestu minęło 20 lat. W międzyczasie von Trier stał się najbardziej rozpoznawalnym duńskim twórcą filmowym na świecie, nakręcił katastroficzną „Melancholię”, psychoanalitycznego „Antychrysta” i sadomasochistyczną „Ninfomakę”. Czy nurt zaprzeczający podstawowym zasadom kinooperatorskim, dla zasady burzący porządki poszczególnych etapów realizacji utworu filmowego od początku skazany był na niepowodzenie? Nie sądzę. Czy przejdzie do historii? Jak bardzo „dogmatycy” kontestowali normy obyczajowo-kulturowe w swych kontrowersyjnych dziełach? Przekonajcie się sami.

Przegląd potrwa do poniedziałku. Pokażemy najbardziej znamienne dla nurtu tytuły, zrealizowanych przez twórców Manifestu m.in.: „Idiotów” (1998) i Przełamując fale” (1996) Larsa von Triera, „Festen” (1998) Thomasa Vinterberga, „Włoski dla początkujących” Lony Scherfig (2000).

Idioci 20.03.2015, godz 20:00 Sala Stolica
Przełamując fale 21.03.2015, godz 20:00 Sala Stolica
Festen 22.03.2015, godz 20:00 Sala Stolica
Włoski dla początkujących 23.03.2015, godz 20:00 Sala Stolica