Po rozwiązaniu redakcji „Tygodnika Powszechnego” za odmowę wydruku oficjalnego nekrologu Stalina Tyrmand został objęty zakazem druku. W egzystencjalnie niesprzyjających warunkach, dyskomforcie lokalowym i towarzyskim na stronach prywatnego dziennika krytykował rzeczywistość Polski Ludowej oraz moralne postawy twórców. „Dziennik 1954” pierwszy raz ukazał się w emigracyjnym wydaniu dopiero w 1980 roku. Książka obrosła kontrowersjami, które budziły jej kolejne redakcje, cenzura i autocenzura. Spektakl telewizyjny jest pierwszą adaptacją fragmentów „Dziennika”, zawiera też jego pierwotnie niepublikowane fragmenty.