Alegoryczna opowieść o nędzy mieszczańskich wartości, które pod wpływem nieoczekiwanego wydarzenia okazują się puste i nietrwałe. Pasolini zrealizował ten film bez scenariusza, w eksperymentalnej formie, dzieląc go na kilka segmentów.

Narracja pierwszej części zorientowana jest wokół postaci granej przez Terence’a Stampa. Podobno podczas zdjęć nie zamienił on nawet jednego zdania z autorem. Dostawał tylko drobne wskazówki dotyczące gry aktorskiej, która ograniczyła się, jak sam to określał „do czystej obecności”. Ostatecznie stworzona została ambiwalentna postać przez jednych określana jako „chrystologiczna” (film został nagrodzony przez jury katolickie na festiwalu w Wenecji), przez innych jako bluźniercza (sam papież potępił film). Bohater zjawia się jako gość w majętnej rodzinie przemysłowców i powoduje przemianę każdego z osobna, urzeczywistniając ich ukryte tęsknoty, lęki, pragnienia. Jego nieuniknione odejście prowadzi do kryzysu osobowości członków rodziny. Ich losy składają się na studium osobowości mieszczan, którzy w różny sposób próbują uporać się z nowym stanem świadomości. Fabularną część filmu poprzedza prolog imitujący reportaż. Dziennikarz pyta wychodzących z pracy robotników o bezprecedensowy gest przemysłowca, który oddał im w posiadanie fabrykę. W tym kontekście padają pytania o możliwość rewolucji, o dalsze losy społeczeństwa i rolę mieszczaństwa. Ostatnie pytania zostają zawieszone bez odpowiedzi.

Enigmatyczny tytuł filmu ma wiele znaczeń, które trafnie określa greckie pojęcie theorema, tłumaczone jako: spektakl, wizja, prawidło, wzór, przedmiot badań. Pasolini w wyestetyzowanej i wizyjnej formie konstruował filmowy wywód filozoficzny, podejmujący problem kondycji współczesnego człowieka w obliczu zagubienia i kryzysu wartości.

Opis organizatora, tekst: Karol Jóźwiak