7 grudnia 2022 roku odszedł Jan Nowicki, jeden z najbardziej legendarnych aktorów polskiego kina. Nowicki zagrał w ponad 100 filmach i serialach, jednocześnie odnosząc wielkie sukcesy na scenie jako aktor Teatru Starego w Krakowie. Nazywany niekiedy pierwszym amantem 4życie, wewnętrznie niespokojnych. „Cała jego natura dążyła do tego, żeby demaskować swoje postacie, żeby je podważać, żeby je kwestionować” – powiedział po śmierci aktora Krzysztof Zanussi.
Bilety na przegląd: Kino Iluzjon Filmoteki Narodowej (fn.org.pl)
Nowicki urodził się 5 listopada 1939 roku w Kowalu. Biografia mężczyzny, który uczęszczał podobno do siedmiu szkół średnich, a przed rozpoczęciem kariery aktorskiej pracował przez rok w kopalni Bytom, świadczy o tym, że od najmłodszych lat był niespokojnym duchem. Pracę w filmie Nowicki rozpoczął w 1963 roku grając epizodyczną rolę w „Przygodzie noworocznej” (1963) Stanisława Wohla. Pierwsze sukcesy filmowe przyszły w połowie lat 60. Po zagraniu drugoplanowej roli kapitana Wyganowskiego w słynnych „Popiołach” (1965) Andrzeja Wajdy aktor zaczął być obsadzany w filmach najważniejszych reżyserów tamtego czasu. Zagrał między innymi alter ego Jerzego Skolimowskiego w nowofalowej z ducha „Barierze” (1966), majora Ketlinga w „Panu Wołodyjowskim” (1969) Jerzego Hoffmana, omyłkowo zatrzymanego przez Niemców w czasie wojny Jana w ekspresyjnym debiucie Andrzeja Żuławskiego „Trzecia część nocy” (1971) oraz Józefa w Hasowskiej adaptacji prozy Brunona Schulza „Sanatorium pod klepsydrą” (1973).
Sanatorium pod Klepsydrą | reż. Wojciech Jerzy Has | 1973 | Polska
Lata 70. to dla Nowickiego również okres niezwykle owocnej współpracy z Krzysztofem Zanussim przy filmach „Życie rodzinne” (1970) i „Spirala” (1978). Sławę wśród szerokiej publiczności zapewniła natomiast artyście rola karcianego szulera w „Wielkim Szu” (1983) Sylwestra Chęcińskiego.
Wielki Szu | reż. Sylwester Chęciński | 1982 | Polska
W latach 80. Nowicki występował nie tylko w polskich, ale też w węgierskich filmach. Część z nich reżyserowała jego wieloletnia partnerka Mártą Mészáros. Po zmianie ustroju Nowicki nie zwalniał tempa, grając między innymi w takich przebojach jak „Młode wilki” (1995) Jarosława Żamojdy, w serialu „Matki, żony i kochanki” (1996-1998) Juliusza Machulskiego, czy w „Sztosie” (1997) Olafa Lubaszenki, w którym powrócił do roli hazardzisty. Do postaci z kultowego filmu Chęcińskiego Nowicki nawiązał ponadto w „Jeszcze nie wieczór” (2008) Jacka Blawuta, w którym zagrał emerytowanego aktora o pseudonimie „Wielki Szu”. Ostatni raz aktor pojawił się na ekranie w „Liczbie doskonałej” (2022) Krzysztofa Zanussiego.
Życie rodzinne | reż. Krzysztof Zanussi | 1971 | Polska
Aby upamiętnić tego znakomitego aktora pokażemy w Iluzjonie 6 filmów z jego nieśmiertelnymi kreacjami: „Życie rodzinne”, „Sanatorium pod Klepsydrą”, „Spiralę”, „Wielkiego Szu”, „Sztos” i „Jeszcze nie wieczór”.
Projekcji ostatniego filmu towarzyszyć będzie pokaz dokumentu poświęconego artyście „Żyć można wszędzie – umieraj gdzie dom” (2000) w reżyserii Márty Mészáros.
