Repremiera przedwojennej opery „Halka” 17 listopada

27.10.2016

Jedna z trzech polskich przedwojennych ekranizacji opery „Halka” Stanisława Moniuszki do libretta Włodzimierza Wolskiego wraca na ekrany w nowej jakości.

Uroczysta repremiera „Halki” (1929/1932) w reżyserii Konstantego Meglickiego z muzyką na żywo autorstwa Jerzego Rogiewicza odbędzie się 17 listopada o godzinie 19:30 w stołecznym kinie Iluzjon – Muzeum Sztuki Filmowej.


O filmie

Film według scenariusza Jerzego Brauna – m.in. współscenarzysty „Mocnego człowieka” (1929) Henryka Szaro – zrealizowano w 1929 roku, u progu ery dźwiękowej, jeszcze jako film niemy. W kinach był wyświetlany z ilustracją śpiewno-muzyczną nagraną na płytach gramofonowych. Wykorzystywano głównie nagrania w wykonaniu wybitnych artystów operowych: Matyldy Polińskiej-Lewickiej i Ignacego Dygasa. W 1932 roku producent filmu postanowił udźwiękowić „Halkę”. Arie Jontka zaśpiewał Władysław „Ladis” Kiepura, młodszy brat Jana, Halki zaś – Zuzanna Karin, dobrze zapowiadająca się śpiewaczka. W nagraniu wziął także udział chór Opery Warszawskiej.

Reżyser filmu Konstanty Meglicki (1890-1955) był aktorem i reżyserem filmowym. Jego krótka kariera przypadła na przełom lat 20. i 30. Od 1927 roku prowadził studio filmowe. Zorika Szymańska, która zagrała we wszystkich filmach reżysera – w „Halce” rolę tytułową – była jego uczennicą, a od 1943 roku także żoną. Meglicki zakończył działalność w branży filmowej na początku lat 30. wraz z nastaniem epoki kina dźwiękowego.

Dotychczas film Meglickiego nie był znany szerszej publiczności. Z pierwotnej niemej wersji filmu z 1929 roku do naszych czasów dotrwały jedynie końcowe cztery minuty. W zbiorach Filmoteki Narodowej znajdują się także obszerne fragmenty materiałów roboczych do wersji udźwiękowionej w 1932 roku. Dotychczas stan zachowania tych materiałów nie pozwalał na ich – nawet ograniczoną – eksploatację.

Więcej o filmie na stronie Nitrofilm

Restauracja cyfrowa

Pierwszym krokiem w procesie restauracji filmu była konserwacja ponadosiemdziesięcioletnich taśm filmowych i przygotowanie ich do skanowania. Materiały wymagały wielu napraw, wzmocnienia starych sklejek, uzupełnienia ubytków perforacji, a przede wszystkim starannego ręcznego wyczyszczenia. Równocześnie trwały wnikliwe badania merytoryczne. Filmografowie ustalili, że wśród zachowanych taśm są fragmenty ściętego negatywu kamerowego, oryginalnego negatywu dźwięku i kopii roboczej. Sensacją było także odkrycie fragmentów nagrań z prób dźwiękowych.

Po zeskanowaniu materiałów wszystkie fragmenty zestawiono ze sobą. Restauracja „Halki” była jednym z największych tego typu wyzwań, przed jakim stanęła Filmoteka Narodowa. Istniejące materiały są bardzo różnorodne, niekompletne oraz dotyczą dwóch różnych wersji filmu. Ponieważ nie zachowała się żadna dokumentacja do filmu, Filmoteka podjęła próbę montażu – utrzymanego w duchu epoki – zachowanych fragmentów.

Niestety ścieżka dźwiękowa do filmu ocalała tylko we fragmentach. Jako że pierwotna wersja „Halki” Meglickiego była niema, Filmoteka Narodowa postanowiła zaprezentować go dzisiejszej publiczności w takiej właśnie postaci. We współczesnej ilustracji muzycznej, opracowanej przez Jerzego Rogiewicza, zostaną wykorzystane fragmenty historycznego udźwiękowienia z 1932 roku.

  
Fragment filmu przed i po restauracji cyfrowej, źródło: Filmoteka Narodowa (YouTube)

 

Muzyka na żywo

Autorem współczesnej muzyki do filmu jest Jerzy Rogiewicz – urodzony w Bydgoszczy kompozytor, perkusista i pianista, absolwent kompozycji na Akademii Muzycznej w Krakowie. Nagrywał i występował z takimi artystami jak Toshinori Kondo, Kazuhisa Uchihashi, Joanna Halszka Sokołowska, DJ Lenar, Tomasz Duda, Paweł Szamburski i Janusz Muniak. Specjalizuje się w szeroko pojętej muzyce improwizowanej, choć równie chętnie gra i pisze piosenki.

Utwór napisany specjalnie na potrzeby repremiery filmu „Halka” jest zapisany w partyturze, choć miejscami będzie improwizowany. Za przetworzenia zachowanych fragmentów muzycznych oraz za specjalną warstwę dźwiękową odpowiadać będzie Marcin Lenarczyk / DJ Lenar.

17 listopada orkiestra wystąpi w składzie:
 

Karolina Rec – wiolonczela

Tomasz Duda – klarnet, klarnet basowy, saksofon barytonowy

Maurycy Idzikowski – trąbka

Tomasz Dworakowski – puzon

Piotr Domagalski – kontrabas

Jerzy Rogiewicz – pianino, autoharfa, wibrafon, perkusja

Marcin Lenarczyk – opracowanie dźwięku
 

Zwieńczeniem procesu rekonstrukcji filmów przedwojennych są uroczyste repremiery kinowe. Odrestaurowane nieme filmy ilustruje specjalnie na tę okazję skomponowana muzyka wykonywana na żywo przez wybitnych artystów. Filmy prezentowane są publiczności w nowej jakości.

Prace nad tymi bezcennymi zabytkami polskiej kinematografii są realizowane w Filmotece Narodowej dzięki unijnemu projektowi Nitrofilm – Konserwacja i digitalizacja przedwojennych filmów fabularnych.

Kino Iluzjon

Kino Iluzjon – Muzeum Sztuki Filmowej
ul. Narbutta 50a
02-536 Warszawa

 

Więcej informacji o filmie „Halka” znajduje się pod linkiem:
http://www.nitrofilm.pl/strona/filmy/film_info/13/.html

Galeria