Polskie kino powojenne od początku miało problem z tematem wsi. Socrealizm skompromitował wieś jako miejsce akcji na tyle skutecznie, że nawet po przełomie październikowym kolejni twórcy bardzo niechętnie dotykali tego tematu. Kolejne dekady to czas stopniowego odkłamywania ludowych mitów.
Przygotowany przez Filmotekę Narodową przegląd filmów to wydarzenie towarzyszące wystawie „Polska – kraj folkloru?” zorganizowanej przez Narodową Galerię Sztuki Zachęta w Warszawie. Cykl filmowy ma ukazać, jak temat wiejski ewoluował na przestrzeni ponad pięćdziesięciu powojennych lat, od „Jasnych łanów” Eugeniusza Cękalskiego – skrajnie propagandowego filmu z 1947 roku – po „Wesele” Wojciecha Smarzowskiego, obraz z roku 2004, w którym reżyser ukazał przerysowany wizerunek wsi jako miejsca zdegradowanego i pozbawionego zasad, ale zasygnalizował jednocześnie, że jego film można odczytywać uniwersalnie.
Przegląd filmów otworzy „Konopielka” (1981) Witolda Leszczyńskiego, która w nieco inny sposób niż „Sami swoi” pokazuje i obśmiewa kluczowe zjawiska wykorzystywane przez propagandę lat 40. i 50., takie jak elektryfikacja czy kolektywizacja. Film zostanie wyświetlony z odrestaurowanej kopii, a projekcję poprzedzi spotkanie z aktorami. W programie znajdą się również: „Pożegnanie z diabłem” (1957) Wandy Jakubowskiej, „Tańczący jastrząb” (1978) Grzegorza Królikiewicza, „Jańcio Wodnik” (1994) Jana Jakuba Kolskiego oraz „Żona dla Australijczyka” (1964) Stanisława Barei – komedia z pierwszego okresu jego twórczości, która utrwalała niedobry mechanizm: w pewnych latach sztuka korzystała z kultury wiejskiej bardzo wybiórczo, biorąc z niej tylko strój i wiejski sztafaż, a pomijając pogłębioną analizę charakteru wiejskiej tożsamości. Przeważnie w taki sposób filmowano dożynki i ludowe uroczystości, utrwalone głównie przez Polską Kronikę Filmową. Kilka jej wydań będzie także częścią przeglądu.
Pokazy filmów odbędą się w dniach 16-25 października 2016.