Czołówka
- Tytuł oryg.:
- Amnestia
- Rodzaj:
- Film fabularny
- Kraj produkcji:
- Polska
- Rok produkcji:
- 1981
- Premiera:
- 1982/11/29
- Reżyseria:
- Scenariusz:
- ,
- Kierownik produkcji:
- Scenografia:
- Kostiumy:
- Montaż:
- ,
- Muzyka:
- Operator:
- Obsada:
- , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
- Czas trwania:
- 87 min.
Opis filmu
Akcja filmu rozgrywa się we Wrocławiu w 1947 roku. Ryszard, młody akowiec, pracuje w milicji. Stale jednak myśli o powrocie do walki podziemnej. Rezygnuje z pracy, obwiniając się o to, że podczas jednej z akcji spowodował śmierć Teodora, kolegi z partyzantki. Zaczyna pracować w fabryce wagonów. Zostaje kochankiem Zuli, żony swego pracodawcy. Prawdziwym uczuciem darzy jednak Blankę, która nie potrafi zrozumieć do końca jego polityczno-moralnych rozterek. Zagubienie bohatera pogłębia się. Kiedy nadarza się możliwość uzyskania amnestii dla partyzantów, Ryszard bez wahania z niej korzysta.
Komentarz
Stanisław Jędryka znany twórca filmów dziecięcych i młodzieżowych, sięgnął po temat dotyczący tożsamości młodego człowieka, który obarczony wojenną przeszłością próbuje odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Dorastający w warunkach okupacji bohater jest emocjonalnie i mentalnie nieukształtowany. Po zakończeniu wojny, mimo przynależności do AK zaczyna pracować w policji. Odczuwa jednak brak lojalności w stosunku do partyzantów którzy kontynuują walkę. Stawia sobie zasadnicze pytanie: czy wrócić do lasu, czy budować swoją przyszłość. W pewnym momencie prozaiczna rzeczywistość przezwycięża ideologiczne przynależności. Poznaje różne kobiety i realizuje się jako mężczyzna. Przeżywa pierwszą prawdziwą miłość. Młody Ryszard, choć wcześniej zbuntowany, teraz decyduje się wreszcie rozpocząć nowe życie i zerwać z wojenną przeszłością. Amnestia jest filmem sprawnie zrealizowanym, z odpowiednią dramaturgią utrzymującą tempo akcji. Na uwagę zasługują również ciekawe kreacje aktorskie. Film Jędryki jest jednak niespójny w kwestii przesłania. Otóż z końcowej sceny, widz może się domyślać, że główny bohater mimo ogłoszonej amnestii zostaje aresztowany. Ze względu na czasy, w których film powstał, ta informacja nie jest ukazana w warstwie obrazowej. Jednak powojenne losy Ryszarda są mniej związane z polityką, a bardziej z kroniką historii miłosnych. Reżyser kładzie akcent na takie cechy bohatera jak niedojrzałość, nie możność ustosunkowania się do swojej przeszłości, a w rzeczywistości, chciałoby się rzec, wręcz schizofreniczna dezorientacja w sytuacji politycznej własnego kraju. Można więc odnieść wrażenie, że wszystko co się wydarzyło w życiu Ryszarda było przypadkiem, a przeszłość w AK, jedynie nic nie wnoszącą do jego osobowości przeszkodą do „normalnego” życia. Taka postać z całą pewnością nie jest reprezentatywna dla pokolenia Kolumbów. Jędryka tworząc bohatera który nie widzi sprzeczności w przynależności do AK i pracy w milicji, fałszuje społeczną rzeczywistość powojennej Polski.
Głosy prasy
„Uprzejmie chciałbym zapytać, czy nie jest to aby swego rodzaju nadużycie i świadome wprowadzenie widza w błąd, jeśli w tym przypadku filmowi daje się tytuł Amnestia.? [...] nastąpiło tu dość zabawne odwrócenie porządku: jeśli dawniej opowieści partyzanckie bywały majone przygodą uczuciową bohatera, to teraz owe przygody wypełniły cały film, a partyzanckie działania bohatera służą za ozdobnik, docierają do nas jedynie echem. Kto nie wie skądinąd, ten nie wie do końca i nie dowie się w kinie dlaczego „nie ma on wyjścia” ze swojej skomplikowanej sytuacji.” Władysław Cybulski, Dziennik Polski 227/1982 „Przede wszystkim realizatorzy nie mogli zdecydować się, na ile losy bohatera są reprezentatywne, typowe dla pokolenia Kolumbów, a na ile pozostają one jednostkowe. Nie każdy bowiem były Akowiec szedł wówczas do ciupy i tym bardziej nie każdy pracował w milicji, zaś jeszcze bardziej zaskakujące wydaje się połączenie jednego wariantu z drugim.” Teresa Krywow, Ekran 2/1983
Treść
Ryszard, młody akowiec, po zakończeniu wojny rozpoczyna pracę w milicji. Jego przyjaciel, Julek, żołnierz dywizji Kościuszkowskiej, wyjeżdża w Bieszczady, by pomścić śmierć rodziców zabitych przez oddziały UPA. Ryszard nie może rozstać się z konspiracyjną przeszłością, nie ujawnia się i nie oddaje broni. Na jednej z policyjnych akcji spotyka Teodora, kolegę z partyzantki. Puszcza go wolno, ale wydaje mu się, że mężczyzna ginie od zabłąkanej kuli. Później jeszcze kilkakrotnie widzi postać Teodora. Dręczony wyrzutami sumienia rzuca pracę w policji. Poznaje dużą starszą od siebie Karolinę, która wprowadza go w dojrzałe życie. Za jej pośrednictwem dostaje pracę w fabryce, jako kierowca dyrektora Morawskiego. Wkrótce zostaje również kochankiem jego żony Zuli. Ryszard zakochuje się w swojej rówieśniczce Blance. Partyzancka przeszłość Ryszarda i tajemnicze wydarzenia wojenne Blanki utrudniają ich wzajemne zrozumienie. Karolina jest przeciwna temu związkowi, w końcu opuszcza miasto. Ryszard po politycznym zwolnieniu dyrektora Morawskiego rzuca pracę. Od Zuli Ryszard dowiaduje się, że skazana na rozstrzelanie Blanka, została odbita przez partyzantów, a potem brutalnie zgwałcona przez swoich wybawców. Ta inforamcja, a także wiadomość o śmierci Julka i Teodora powoduje, że Ryszard wyrzuca broń. Gdy dowiaduje się o amnestii dla żołnierzy AK, zgłasza się na policję. Słychać jak za Ryszardem z hukiem zatrzaskują się drzwi więziennej celi.