Do góry nogami

Czołówka

Tytuł oryg.:
Do góry nogami
Rodzaj:
Film fabularny
Kraj produkcji:
Polska
Rok produkcji:
1982
Premiera:
1983/09/01
Reżyseria:
Stanisław Jędryka
Scenariusz:
Jerzy Wolen
Kierownik produkcji:
Wojciech Nowicki
Scenografia:
Zenon Różewicz
Kostiumy:
Barbara Środka-Makówka
Montaż:
Jarosław Wołejko
Muzyka:
Andrzej Korzyński
Operator:
Mieczysław Jahoda
Obsada:
Franciszek Trzeciak, Michał Juszczakiewicz, Marek Lewandowski, Jan Jurewicz, Bożena Adamek, Wiesław Wójcik, Ewa Ziętek, Gustaw Lutkiewicz, Halina Kossobudzka, Bożena Dykiel, Wirgiliusz Gryń, Jerzy Nowak, Anna Ciepielewska, Emir Buczacki, Marta Straszna, Iwona Świętochowska, Elżbieta Gorzycka, Leszek Piskorz, Tomasz Elsner, Tomasz Domański, Jerzy Kocur, Sławomir Hajduk, Wojciech Pałka, Robert Chrzanowski, Jerzy Siwy, Adam Baumann, Ewa Żylanka, Barbara Bargiełowska
Czas trwania:
97 min.

Opis filmu

Akcja filmu rozgrywa się na Śląsku, kilka miesięcy przed wybuchem drugiej wojny światowej. Jest to historia przyjaźni kilku chłopców z robotniczego osiedla, dla których największą pasją jest piłka nożna. Codziennie trenują na pobliskich hałdach, żeby w przyszłości zagrać w „Ruchu Chorzów”, któremu kibicują. Wybuch wojny niszczy ich dziecięce marzenia.

Komentarz

Stanisław Jędryka to jeden z najciekawszych twórców filmów dla dzieci i młodzieży (m.in. "Do przerwy 0:1", "Wakacje z duchami", "Podróż za jeden uśmiech", "Stawiam na Tolka Banana", "Szaleństwa Majki Skowron", "Zielona miłość"). W "Do góry nogami", opowieści o dzieciństwie i dojrzewaniu śląskich nastolatków, zawarł własne przeżycia z młodości, kiedy grał w piłkę nożną w Sosnowcu, a także występował w reprezentacji Polski juniorów. Film utrzymany początkowo w pogodnym nastroju, pełny dosadnego śląskiego humoru, przeradza się wraz z wybuchem wojny w ponury dramat dzieci, których świat nagle przestaje istnieć. Akcja rozpoczyna się w 1939 roku, kilka miesięcy przed wybuchem wojny. Dla grupy chłopców pochodzących z górniczych rodzin, gra w piłkę nożną jest esencją ich dzieciństwa, prawdziwym azylem, w którym realizują się ich najważniejsze ambicje i marzenia. Ich niedościgłymi bohaterami są piłkarze miejscowej drużyny "Ruch Chorzów". Gdy w ich życiu dzieje się coś niedobrego lub choćby nie do końca zrozumiałego, chłopcy starają się spojrzeć na świat inaczej, stając do góry nogami. Ta nieco obsesyjna czynność daje im niezbędny dystans do rzeczywistości, ale także poczucie wtajemniczenia i przynależności do grupy. Pogodny nastrój filmu nieoczekiwanie pryska, gdy trzech chłopców, nie do końca zdając sobie sprawę z konsekwencji swego żartu, rysuje na murze szubienicę z powieszonym Hitlerem. Niemcy wywracają ich świat naprawdę do góry nogami. Chłopcy i Edzio zostają powieszeni głową do dołu na szubienicy Film "Do góry nogami" w udany sposób przybliża barwną śląską obyczajowość. Zawiera sporo rubasznego humoru, erotyki, dosadnych komentarzy i interesujących obserwacji przedwojennych obyczajów mieszkańców "Wielkich Hajduków", robotniczej dzielnicy Chorzowa. Szczególną uwagę zwraca śląska gwara, którą posługują się wszyscy aktorzy. Wśród nich wyróżnić należy Martę Straszną w roli Heblowej, a także chłopców " amatorów piłki nożnej.

Głosy prasy

"(...) po mistrzowsku przeprowadzona, barwna i żywa kreacja całej rzeczywistości, w jakiej toczy się akcja. Realizm wspiera również zamierzona konstrukcja jakby wspomnieniowa, stąd płynie niespójność pewnych epizodów (...)". Elżbieta Dolińska, Film 38/1983 "Opowieść toczy się pogodnie i komediowo, to znów nabiera cech dramatycznych, by w końcu przeobrazić się w przejmującą tragedię (...). Najważniejsze jest to, że reżyser od początku do końca panuje nad opowieścią, przybliżając widzowi przejmujące przygody chłopców, które są po części jego własnymi przygodami". Janusz Skwara, Ekran 42/1983 "Można mieć zastrzeżenie do nader wątłego scenariusza, lecz Jędryka braki dramaturgiczne niweluje sprawną reżyserią. Jedynie zakończenie jest przesadnie martyrologiczne, patetyczne i podniosłe, co nie współgra z nastrojem filmu (...). Rozumiejąc potrzebę dramatycznego finału uważam, że tu wyobraźnia reżysera zawiodła". Jan F. Lewandowski, Film 47/1983 "Dramat małych bohaterów ukazany sugestywnie w filmie Stanisława Jędryki przemawia prawdą postaci, prostotą opowiadania, wnikliwością obserwacji. Właśnie prostota, pewna rzeczowość tonacji i bardzo naturalne zachowanie młodocianych aktorów nadają tej opowieści wiarygodność, sprawiają, iż ciekawi ona i wzrusza. Jest ten film propozycją interesującą i wartościową (...)". Małgorzata Dipont, Życie Warszawy 212/1983

Ciekawostki

--Jednym z czołowych przedwojennych napastników drużyny "Ruch Chorzów" był Ernest Wilimowski. W 1939 roku po klęsce wrześniowej podpisał volkslistę i występował w drużynie Niemiec. Piłka - szmacianka, Popularna do końca lat 50 - tych wśród biednej młodzieży, była robiona zazwyczaj z pończochy wypełnionej ścinkami materiałów lub watą.---

Jednym z czołowych przedwojennych napastników drużyny "Ruch Chorzów" był Ernest Wilimowski. W 1939 roku po klęsce wrześniowej podpisał volkslistę i występował w drużynie Niemiec. Piłka - szmacianka, Popularna do końca lat 50 - tych wśród biednej młodzieży, była robiona zazwyczaj z pończochy wypełnionej ścinkami materiałów lub watą.

Treść

Chorzów, 1939 rok. Pasją młodych mieszkańców górniczych "familoków": Pawełka, Karola, Gerarda, Alojza, Huberta i Erwina jest piłka nożna. Ich sposobem na zmartwienia jest stanie na głowie i oglądanie świata do góry nogami. Chłopcy usiłują bezskutecznie dostać się bez biletów na mecz słynnej drużyny "Ruch Chorzów". Potem sami rozgrywają mecz używając własnej szmacianej piłki. Gerard pomaga w sprzątaniu trybun na stadionie. Dostaje za to podartą, ale za to prawdziwą piłkę. Zszywa ją Edzio, sąsiad Gerarda, puzonista górniczej orkiestry, zagorzały kibic futbolu. W czasie zabawy chłopcy tłuką lusterko pani Simpson, głuchoniemej sąsiadki. Zdenerwowana kobieta niszczy im piłkę, a chłopcy obrzucają ją kamieniami. Panią Simpson ratuje z opresji Edzio. Zaprzyjaźnia się nią i wkrótce biorą ślub. Na ich wesele przychodzą dwaj czołowi piłkarze chorzowskiej drużyny, Wilimowski i Peterek. Pewnego dnia podczas zabawy skórzana piłka wpada chłopcom do ogrodu prezesa zarządu kopalni. Złośliwy lokaj niszczy ją. W odwecie chłopcy podrzucają mu szmacianą piłkę, unurzaną w szambie. Wybucha wojna. Do Chorzowa wkraczają Niemcy. Chłopcy rysują na ścianie kamienicy szubienicę z powieszonym Hitlerem. Niemcy podejrzewają o to Edzia i aresztują go. Chłopcy zgłaszają się na gestapo i przyznają się do wykonania rysunku. Alojz, Hubert i Erwin zostają zatrzymani i powieszeni razem z Edziem.

Oceń film




Galeria