Czołówka
- Tytuł oryg.:
- Człowiek z marmuru
- Rodzaj:
- Film
- Kraj produkcji:
- Polska
- Rok produkcji:
- 1976
- Reżyseria:
- Andrzej Wajda
- Scenariusz:
- Aleksander Ścibor-Rylski
- Operator:
- Edward Kłosiński
- Obsada:
- Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda, Tadeusz Łomnicki, Irena Laskowska, Magda Teresa Wójcik, Krystyna Zachwatowicz, Jacek Łomnicki, Michał Tarkowski, Piotr Cieślak, Wiesław Wójcik
- Czas trwania:
- 153 min.
Opis filmu
Dwa porządki czasowe, połączone osobą ambitnej dziennikarki Agnieszki. Agnieszka jako temat filmu dyplomowego wybiera życie Mateusza Birkuta – przodownika pracy z lat 50. Po uzyskaniu zgody na realizację rozpoczyna śledztwo w sprawie Birkuta. Rozmawia o nim z wieloma ludźmi, którzy go znali. Z ich opowieści wyłania się życie Birkuta – był on rekordzistą w układaniu cegieł. Jeździł po Polsce, ucząc robotników technik murarskich. Jego chwilę chwały przerwał wypadek podczas jednego z pokazów – ktoś podłożył Birkutowi gorącą cegłę, powodując jego kalectwo. Birkut zaczyna pracować jako działacz. Jego najlepszy przyjaciel zostaje aresztowany, Birkut stara się mu pomóc, za co zostaje zdegradowany z roli przodownika pracy, a następnie aresztowany przez SB. Po wyjściu z więzienia robotnik stara się odzyskać rodzinę, jednak bezskutecznie. Agnieszka ma problemy z odkryciem zakończenia losów Birkuta, wszystkie wątki urywają się w 1957 r. Film Agnieszki zostaje odrzucony przez redaktora prowadzącego. Agnieszka ponownie podejmuje śledztwo, udaje jej się odnaleźć syna Birkuta, który informuje ją o śmierci ojca, ale odmawia pomocy dziewczynie. Ostatecznie jednak zgadza się na współpracę z Agnieszką. Film jest syntezą najnowszej historii powojennej Polski. Spina klamrą dwie epoki: lata odbudowy kraju w okresie stalinowskim i rzeczywistość polityczną lat siedemdziesiątych. Pokazuje tragedię ludzi, którzy uwierzyli w sens komunistycznych przemian i zostali zniszczeni przez system. Jest drwiną z mechanizmów biurokratycznych autorytarnego systemu. Pokazuje sposób sprawowania władzy nad kulturą oraz mass mediami i ludzi gotowych na kompromis dla ratowania pozorów niezależności. Film był rozpowszechniany w ograniczonym zakresie, lecz mimo to odegrał ważną rolę w kształtowaniu postaw obywatelskich społeczeństwa lat 80.
Źródło: Waldemar Piątek, »Leksykon polskich filmów fabularnych«, Warszawa 1996