Wierna rzeka

Czołówka

Tytuł oryg.:
Wierna rzeka
Rodzaj:
Film fabularny
Kraj produkcji:
Polska
Rok produkcji:
1983
Premiera:
1987/08/31
Reżyseria:
Tadeusz Chmielewski
Scenariusz:
Tadeusz Chmielewski, Halina Chmielewska
Kierownik produkcji:
Michał Szczerbic
Scenografia:
Bogdan Sölle
Kostiumy:
Barbara Ptak, Elżbieta Radke
Montaż:
Mirosława Garlicka
Muzyka:
Jerzy Matuszkiewicz
Operator:
Jerzy Stawicki
Obsada:
Wojciech Wysocki, Jan Jurewicz, Małgorzata Pieczyńska, Henryk Bista, Bogusław Sochnacki, Zbigniew Buczkowski, Artur Barciś, Paweł Nowisz, Mirosława Marcheluk, Tomasz Zaliwski, Stanisław Zatłoka, Franciszek Pieczka, Henryk Machalica, Jerzy Turek, Andrzej Szejnach, Olgierd Łukaszewicz, Jacek Domański, Irena Burawska, Czesław Przybyła, Maria Homerska, Czesław Lasota, Teodor Gendera, Izabella Kulawik
Czas trwania:
137 min.

Opis filmu

Ostatnia zrealizowana do tej pory filmowa adaptacja „Wiernej rzeki”, w której zagrali min.: Małgorzata Pieczyńska, Olgierd Łukaszewicz i Franciszek Pieczka.

Ranny Odrowąż znajduje schronienie w zrujnowanym dworku, w którym mieszka szlachcianka Salomea Brynicka. Do dworu przyjeżdża komisarz Rządu Narodowego, Hubert Olbromski. Spór Odrowąża i Olbromskiego dotyczący słabości powstania ujawnia głębokie podziały i tragiczne osamotnienie walczących. Domyślając się związku łączącego młodych, Rosjanin, w porywie szlachetności, daruje im życie i oszczędza dwór.

Komentarz

Wierna rzeka Stefana Żeromskiego jest utworem jakby specjalnie napisanym dla kina. Połączenie wątku nieszczęśliwej miłości z motywem walki narodowowyzwoleńczej, ciekawa, pełna nieoczekiwanych zwrotów akcja, zwarta konstrukcja narracyjna łącząca pierwiastki osobiste, narodowe i społeczne " wszystko to układa się w gotowy niemal scenariusz. Nic więc dziwnego, że powieść budziła zawsze zainteresowania filmowców. Adaptacja Tadeusza Chmielewskiego jest trzecią próba przeniesienia utworu Żeromskiego na ekran (w roku 1922 roku zrobił to Edward Puchalski, w 1936 Leonard Buczkowski). Cechuje ją rzetelność i staranność wobec literackiego pierwowzoru. Film sugestywnie oddaje klimat zagrożenia i atmosferę klęski poniesionej przez powstańców w sferze militarnej, politycznej a przede wszystkim społecznej. Na plan pierwszy wysuwa się problem wewnętrznego rozbicia i niedostatecznej solidarności Polaków. Reżyser przedstawia go w scenach z chłopami, którzy wyrażają swą niechęć, wręcz wrogość wobec "sprawy panów" oraz w postawach samych powstańców (dyskusja Olbromskiego z Odrowążem). Wzmocnieniu tego motywu służy rozbudowana postać Szczepana, dawnego żołnierza, uczestnika walk z 1830 roku. Jego nieufny stosunek do księcia stanowi swoisty komentarz sytuacji społeczno-politycznej kraju. Szczepan jest również kluczową postacią wątku miłosnego. To za sprawą jego poczynań dopełnia się los filmowych bohaterów. Ich uczucie nie ma jednak na ekranie tej intensywności, jaką sugeruje opis Żeromskiego. Odrowąż zbyt obojętnie i chłodno reaguje na namiętne uczucie Salomei. Daleko bardziej jest rannym powstańcem niż zakochanym młodzieńcem. Szybko staje się bohaterem drugiego planu. Uwagę skupia na sobie dziewczyna i jej wierny sługa. Tadeusz Chmielewski starał się środkami filmowymi oddać wszystkie wartości powieści. Odrzucił zbędne, z punktu widzenia dramaturgicznej spójności, wątki i postaci, wzbogacił wizerunki psychologiczne bohaterów (Szczepan, Salomea), dialogi pozbawił pretensjonalności, a dramaturgię sentymentalizmu i zbytniego patosu. Tam, gdzie u Żeromskiego jest monotonia i melancholia, w filmie wyczuwa się napięcie i niepokój, rozpacz i nadzieję. Wielkim atutem filmu są aktorzy. Wspaniałą kreację stworzyła debiutująca na ekranie Małgorzata Pieczyńska. Salomea w jej wykonaniu to postać wyrazista, zdecydowana w swoich reakcjach. Aktorka uniknęła naiwności i nadmiernego ciepła, które nadałyby jej bohaterce cech pretensjonalnej panienki z dworu. Wspaniale wypadł również Franciszek Pieczka jako Szczepan i Wojciech Wysocki jako kapitan Wiesnicyn. Zaletą Wiernej rzeki są również zdjęcia Jerzego Stawickiego i piękny motyw muzyczny Jerzego Matuszkiewicza. Scenariusz Wiernej rzeki zatwierdzony został do realizacji przed grudniem 1981 roku, film powstał dwa lata później. Z powodów politycznych jego premiera odbyła się dopiero latem 1987 roku.

Głosy prasy

"Film to znakomity pod każdym względem. Artystycznie " kino, jakiego dawno nie było u nas, inspirowane malarstwem, ale bynajmniej nie Grottgerem czy Malczewskim (...), już raczej ... Goyą. Fotografowany pięknie, oszczędny, niemal ascetyczny w wyrazie, grany świetnie." Teresa Krzemień, Odrodzenie 8/1987 "Wierną rzekę ogląda się ze ściśniętym gardłem. (...) Pewne zastrzeżenia krytyczne wzbudzać może wszelako sposób prezentacji niektórych epizodów wątku miłosnego. Nie są winni temu odtwórcy głównych ról: Małgorzata Pieczyńska i Olgierd Łukaszewicz, bo obydwoje są tutaj przekonujący aktorsko, a kreacja kobieca zasługuje na szczególne wyróżnienie. Parę jednak scen nie jest wolnych od pewnego przesłodzenia, parę innych traci na zbytniej dosłowności i niepotrzebnych efektach, typowych dla mniej ambitnego kina." Tadeusz Szyma, Tygodnik Powszechny 22/1987 "Chmielewski dochowuje wierności Żeromskiemu, stąd film zaczyna mu się wydłużać nadmiernie; chcąc dać dziełu epicki rozmach, epicki rytm, zwalnia tempo coraz bardziej. (...) Nadmiar zaszkodził temu filmowi. Pozbawił go wyraźnego kształtu. Rzecz jest dobra, chwilami porywa, ale nie wielka. Piękna " tak, ale nie wybitna." Feliks Netz, Tak i Nie 40/1987

Ciekawostki

--Podczas realizacji filmu Małgorzata Pieczyńska była studentką II roku warszawskiej PWST. Rola Salomei to jej debiut aktorski.---

Podczas realizacji filmu Małgorzata Pieczyńska była studentką II roku warszawskiej PWST. Rola Salomei to jej debiut aktorski.

Treść

Powstanie styczniowe. Ciężko ranny książę Józef Odrowąż dociera z pola bitwy do dworu. Pomocy udziela mu Salomea Brynicka, córka rządcy majątku. Książę poszukiwany jest przez oddział Kozaków. W każdej chwili może sprowadzić na wszystkich nieszczęście. Mimo to dziewczyna podejmuje dramatyczną walkę o życie rannego. Po operacji przeprowadzonej przez znajomego lekarza z miasteczka, Odrowąż powoli wraca do zdrowia. Między nim i Salomeą rodzi się uczucie. Zauważa to stary sługa Szczepan, który opiekuje się szlachcianką. Przewiduje, że miłość do księcia zgubi biedną dziewczynę. Chce więc jak najszybciej pozbyć powstańca. Odrowąż również pragnie jak najprędzej opuścić dom Salomei i dołączyć do walczących. Pewnej nocy do dworu przyjeżdża Hubert Olbromski, komisarz Rządu Narodowego. Jego spór z Odrowążem na temat przyczyn słabości powstania, ujawnia głębokie podziały i osamotnienie walczących. Rankiem powstańcy zostają zaatakowani przez Kozaków. Uciekający Olbromski topi w rzece ważne dokumenty powstańcze i ginie w walce. Wiesnicyn, dowódca Kozaków, znajduje we dworze ukrywającego się Odrowąża. Salomea ponownie ratuje mu życie. Młodzi zostają kochankami. Nadchodzi wiosna. Józef i Salomea cieszą się szczęściem i nadzieją wspólnego życia. Miłosną sielankę przerywa przyjazd, wezwanej przez Szczepana, matki Odrowąża. Księżna zabiera syna. Obiecuje, że wyjazd za granicę umożliwi mu dalszą walkę o wolność ojczyzny. Salomea pozostaje sama. Woreczek złotych monet, które otrzymała za opiekę nad księciem, wrzuca do rzeki.

Oceń film




Galeria


Plakat