W dniach 8 – 10 marca w warszawskim Iluzjonie odbędzie się przegląd twórczości  najbardziej rozpoznawalnych reżyserów–eksperymentatorów polskiej szkoły animacji. Podczas Ostrego Weekendu Zaangażowanego zapraszamy na przegląd Twórczości Studia Filmów Animowanych w Krakowie, spotkania z twórcami oraz warsztaty inspirowane twórczością i filozofią życia Antonisza.

 Wszystko jest maszyną

Wystawa Antonisz: Technika jest dla mnie rodzajem sztuki, którą można oglądać do 17 marca 2013 przygotowała Zachęta Narodowa Galeria Sztuki we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie oraz Filmoteką Narodową. Obejmuje ona wszystkie dziedziny działalności wyjątkowego reżysera eksperymentalnych animacji, konstruktora i wynalazcy, muzyka, współtwórcy legendarnego Studia Filmów Animowanych w Krakowie – Juliana Józefa Antoniszczaka (Antonisza).
Wystawa ukazuje po raz pierwszy ujęty w całość, bez wątpienia zasługujący na miano dzieła totalnego, dorobek Antonisza, w szczególności fascynujący warsztat artysty (projekty maszyn, fragmenty filmów, pomysłowniki, zbiory notatek, „złotych myśli”, wycinki z gazet itp.). Tymczasem w Iluzjonie – Muzeum Sztuki Filmowej w dniach 8 – 10 marca odbędzie się przegląd zrealizowanych w latach 70. i 80. animacji ze Studia Filmów Animowanych w Krakowie, spotkania z twórcami oraz warsztaty dla dzieci i młodzieży, skoncentrowane wokół idei „zrób to sam”.

Studio Filmów Animowanych w Krakowie – okiem Jerzego Armaty:
Studio Filmów Animowanych (SFA) w Krakowie powstało w 1966 roku, początkowo jako filia warszawskiego Studia Miniatur Filmowych. Założył je znakomity reżyser i pedagog – Kazimierz Urbański, absolwent krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1956) i Wyższej Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Pradze (1958). Prowadził wówczas Pracownię Rysunku Filmowego na ASP, a Studio stworzył ze swymi najlepszymi studentami. (…)

Studio Filmów Animowanych w odróżnieniu od innych polskich wytwórni tego rodzaju kładło zawsze szczególny nacisk na utwory przeznaczone dla dorosłego widza. Nie oznacza to, że film dziecięcy zepchnięty tu został na margines zainteresowań. Krakowianie starali się – z pozytywnym skutkiem – wypracować nową jego formułę. Nie chodziło o film będący tylko kolejnym kawałkiem podobnych do siebie przygód tych samych bohaterów, a o opowiastki pobudzające dziecięcą wyobraźnię, wrażliwość i inteligencję. Filmy Antonisza, jego młodszego brata Ryszarda Antoniszczaka, Krzysztofa Kiwerskiego, są tego najlepszymi przykładami.

Największymi indywidualnościami krakowskiego Studia byli: Ryszard Czekała, mistrz filmowej ascezy, który odkrył dla animacji nowe obszary tematyczne (Apel rozgrywał się w realiach obozu koncentracyjnego), Jerzy Kucia, konsekwentnie uprawiający kino filozoficznej refleksji, oraz Julian Józef Antonisz, noncamerowy kronikarz naszej paranoicznej – jak ją często określał – rzeczywistości. Niezwykle interesujące, przestrzegające przed zagrożeniami współczesności opowieści tworzył tu Krzysztof Kiwerski, pełne poezji impresje – Longin Szmyd, refleksyjne etiudy, poświęcone głównie przemijaniu – Andrzej Warchał, a Alexander Sroczyński starał się łączyć formułę komercyjną z poetyką kina autorskiego, realizując niezwykle udane pastisze popularnych gatunków filmowych.
W 1989 roku – w związku z transformacją ustrojową, jaką przechodziła polska gospodarka – Studio zmuszone było poważnie ograniczyć produkcję. Rozpoczął się kilkuletni kryzys, zakończony – w 2004 roku – likwidacją SFA. Podczas prawie czterdziestu lat istnienia krakowskiego Studia powstało w nim – zrealizowanych w różnych technikach animacyjnych (rysunkowej, wycinankowej, noncamerowej, kombinowanej, a nawet lalkowej) – blisko 300 filmów, które przyniosły ok. 150 nagród i wyróżnień na międzynarodowych oraz krajowych festiwalach.

- Jerzy Armata

Z chwilą wynalezienia kamery filmowej film przestał być hand-made

Powodem uczestnictwa Filmoteki Narodowej we współrealizacji wystawy „Antonisz: Technika jest dla mnie rodzajem sztuki” jest projekt restauratorski Filmoteki, mający na celu zabezpieczenie i restaurację cyfrową filmów z kolekcji Studia Filmów Animowanych w Krakowie. W ramach projektu zdigitalizowano 24 z 36 filmów z dorobku Antonisza, stworzonych bez użycia kamery (non-camerowych) oraz filmy Jerzego Kuci, Krzysztofa Kiwerskiego, Ryszarda Antoniszczaka oraz Aleksandra Sroczyńskiego. Archiwiści Filmoteki podjęli współpracę z konserwatorami sztuki współczesnej, aby nietypowe materiały non-camera ująć w szerszym kontekście twórczości artysty. O problematyce projektu, autorskich sposobach adaptacji znanych artyście technik graficznych na potrzeby filmu (od druku płaskiego, poprzez wklęsły, wypukły, aż po sitodruk) oraz licznych eksperymentach technologicznych Antonisza traktuje tekst konserwatorek, Moniki Supruniuk i Elżbiety Wysockiej, pt. „Kilka praktycznych sposobów, jak przedłużyć życie filmu”, zamieszczony w katalogu wystawy: „Filmy non-camerowe za sprawą złożoności formalnej i technologicznej, licznych śladów bezpośredniej i intencjonalnej  interwencji twórcy łączą odległe światy archiwistyki filmowej i konserwacji tradycyjnych dzieł sztuki”. Cytując Antonisza: Idea polega na tym, że nasz film komercyjny, zdominowany został przez techników i inżynierów. (…) Natomiast w tym wypadku film jakby wracał do rękodzieła, do prapoczątków. I w tym momencie staje się niepowtarzalnym dziełem sztuki. (…) Film robiony kamerą jest niewolniczą repliką rzeczywistości znajdującej się przed obiektywem, film natomiast obywający się bez kamery - bezcennym oryginałem. (cyt. za Wojciech Roszewski, Dla oka i ucha. Wynalazek Juliana Antoniusza, „Argumenty”, 1977, nr 28)

Filmy Juliana Józefa Antoniszczaka w Repozytorium Cyfrowym Flmoteki Narodowej:

http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/search/apachesolr_search/&filters=type:animation

HARMONOGRAM IMPREZY

8 marca 2013 (piątek)

18.00 Ostry weekend zaangażowany
Otwarcie przeglądu + wystawa multimedialna

19:00

Antonisz: Film skończył się z nadejściem braci Lumiere  60' Ostry film zaangażowany Dziadowski blues non camera, czyli nogami do przodu Kilka praktycznych sposobów na przedłużenie sobie życia Ludzie więdną jak liście…film bez kamery W szponach seksu Polska Kronika Non-Camerowa nr 1 Jak działa jamniczek spotkanie z córkami artysty: Malwiną i Sabiną Antoniszczak      prowadzenie: Jerzy Armata

21:00

Plazmotwory według Antonisza muzyka na żywo      Zagrają Małe Instrumenty

9 marca 2013 (sobota)

13.00 Zrób to sam – warsztaty dla dzieci w wieku 8-13 lat
Dla Juliana Antonisza muzyka i dźwięk w animacji były równie ważne jak obraz. Kierował się zasadą „zrób to sam”, w myśl której skonstruował unikalne w skali światowej wynalazki, m.in.: pantograf – animograf frazujący 24-kadrowy (zwany „fortepianem Antonisza”), dźwiękownicę unikalną żyletkową, chropograf skaningowy, a nawet sprzęt dentystyczny.
Zapraszamy dzieci do konstruowania instrumentów z warzyw, pozowania do zdjęć w brzuchu jamnika (fotostand – weź aparat lub inne urządzenie zdjęcio-robiące!) oraz do udziału w niepowtarzalnych warsztatach kulinarnych, by pod czujnym okiem kolektywu „Wyliż talerz” przygotować oryginalne przekąski z „Pomysłownika Pasibrzucha”.
wstęp wolny

13.00 – 13.45 „Światłograf manualny (unikalny w skali światowej wynalazek)”
Warsztaty dla dzieci w każdym wieku
Światłograf to magia, zabawa za światłem i kolorem, to kreatywne wykorzystanie folii spożywczej i (unikalnego w skali światowej wynalazku) epidiaskopu, nie bez udziału nieograniczonej dziecięcej wyobraźni. To szalona feeria barw, dzięki której wszystko płynie, mieni się kolorami i nieustannie zmienia. Uczestnicy warsztatu zbudują własne obrazki foliowe, które dzięki wykorzystaniu efektu polaryzacji światła oraz rzutowaniu na ekran przeniosą ich w niezwykły świat antoniszowych jamniczków, czajniczków i wszystkiego tego, co podpowie im wyobraźnia.
wstęp wolny

14.00 – 15.00 Jak działa jamniczek?
Warsztaty dla dzieci w wieku 6-12 lat
W świecie animacji wszystko jest możliwe, ogranicza nas tylko nasza wyobraźnia. Julian Antonisz słynie z absurdalnego poczucia humoru, które można odczuć bardzo silnie między innymi w filmie pt. „Jak działa jamniczek”. Jakiego koloru ma sierść? Jakie może mieć ubranko? A co skrywa w środku? Co zjadł na śniadanie? Może przechowuje w żołądku jakieś skarby? A może to już nie jamniczek, tylko osiołek lub tygrys? Każdy uczestnik będzie miał okazję przedstawić własną wersję wyglądu tego zwierzęcia: zarówno z zewnątrz, jak i od wewnątrz.
wstęp wolny

15.30 – 17.30 Kilka praktycznych sposobów na zrobienie sobie non-camery
Warsztaty dla młodzieży w wieku 15 +
Podczas warsztatów uczestnicy zapoznają się z zasadami i specyfiką animacji non-camerowej, wykonywanej bezpośrednio na taśmie filmowej. Czerpiąc garściami z twórczości Juliana Antonisza podejmiemy próbę zrealizowania własnego filmu. Efektem będzie niepowtarzalna animacja, inspirowana ideą „zrób to sam”, której premiera odbędzie się 9 marca o godzinie 19:30 w Kinie Iluzjon – Muzeum Sztuki Filmowej.
wstęp płatny: 10 zł
zapisy: iluzjon.rezerwacje@fn.org.pl
ilość miejsc ograniczona

17:45

Krzysztof Kiwerski i przyjaciele  48' Myśliciel Ryszard III Stop! Wstęp wzbroniony! Opcja zerowa Sexi Lola Automatic Vice versa Oberhausen, Duisburg, Düsseldorf, Dortmund, Hannover, Hamburg czyli non-camerowy reportaż z podróży po Republice Federalnej Niemiec Fantomobil spotkanie z Krzysztofem Kiwerskim      prowadzenie: Jerzy Armata              Bilety w cenie 14 zł Z biletem wstępu na wystawę „Antonisz: Technika jest dla mnie rodzajem sztuki” w Zachęcie – 10 zł

19.30 – 19.45 Pokaz filmu non-camerowego, zrealizowanego podczas warsztatów
„Kilka praktycznych sposobów na zrobienie sobie non-camery”
wstęp wolny

20:30

Twórczość Jerzego Kuci  52' Powrót Szlaban Refleksy Odpryski Parada Strojenie instrumentów - fragmenty Fuga - zapowiedź spotkanie z Jerzym Kucią      prowadzenie: Jerzy Armata    Bilety w cenie 14 zł Z biletem wstępu na wystawę „Antonisz: Technika jest dla mnie rodzajem sztuki” w Zachęcie – 10 zł

10 marca 2013 (niedziela)

12:00

Animowany poranek filmowy  56' Miki Mol Kalejdoskop Miki Mola Frrrrrrrrrrr Jak to się dzieje, pyta Agnisia, że na ekranie widzimy misia Strachy na lachy Jak nauka wyszła z lasu Bajeczka międzyplanetarna     Bilety w cenie 10 zł

18:00

Kazimierz Urbański i jego uczniowie  88' Gips - Romanca Igraszki Czar kółek Demony Witkacego wywoływanie duchów Fobia Ptak Powrót spotkanie z Kazimierzem Urbańskim           Bilety w cenie 14 zł Z biletem wstępu na wystawę „Antonisz: Technika jest dla mnie rodzajem sztuki” w Zachęcie – 10 zł

20:30

Polska Kronika Niekonwencjonalna  58' PKF 27/84 „Artysta niekonwencjonalny” Polska Kronika Non-Camerowa nr 3 Polska Kronika Non-Camerowa Nr 4 Polska Kronika Non-Camerowa nr 6 Polska Kronika Non-Camerowa nr 9 Polska Kronika Non-Camerowa nr 10 Bilety w cenie 14 zł Z biletem wstępu na wystawę "Antonisz: Technika jest dla mnie rodzajem sztuki" w Zachęcie - 10 zł