Autorem pojęcia Kino Nowej Przygody jest Jerzy Płażewski, słynny polski filmoznawca, który w latach 80. próbował scharakteryzować nowy trend w amerykańskiej kinematografii, zainicjowany takimi dziełami jak „Gwiezdne wojny – Nowa nadzieja” (1977) i „Bliskie spotkania trzeciego spotkania” (1977). Twórcy tacy jak Steven Spielberg i George Lucas rozpowszechnili wówczas nowy model kina rozrywkowego – skierowany do całej rodziny, oparty na wartkiej akcji, widowiskowy, pełen dystansu i intertekstualnych aluzji do innych filmów. Płażewski znakomicie rozpoznał cechy zrodzonego w Stanach i promieniującego na kinematografię światową nurtu, choć oceniał go dość krytycznie.

Ówcześni polscy recenzenci zarzucali często Kinu Nowej Przygody eskapizm, infantylność i schlebianie gustom niewybrednej, masowej widowni. Czas jednak zweryfikował te opinie – dziś mało kto kwestionuje inteligencję, dowcip i lekkość dzieł w stylu „Poszukiwaczy zaginionej arki” (1981). Z perspektywy czasu widać doskonale, że Kino Nowej Przygody zrewolucjonizowało narrację filmową, a jego wpływ na popkulturę jest nie do przecenienia. Filmy Stevena Spielberga, George’a Lucasa czy Roberta Zemeckisa – w Polsce oglądane namiętnie w latach 80. i 90. nie tylko w kinach, ale też na kasetach video – stały się niekwestionowanymi klasykami i doczekały się fandomów na całym świecie.

W lipcu, sierpniu i wrześniu 2024 zapraszamy Państwa na szczególny przegląd, w ramach którego pokażemy ponad 20 filmów zaliczanych do Kina Nowej Przygody lub zainspirowanych tym nurtem. Dla starszych widzów będzie to niepowtarzalna okazja, żeby z nostalgią przypomnieć sobie hity młodości, dla młodszych – szansa na zapoznanie się z największymi klasykami popkultury. Większość filmów pokażemy z archiwalnych kopii 35 mm z polskimi napisami. Szczególną atrakcją będzie natomiast pokaz „Hooka” (1991) Stevena Spielberga w wersji zrekonstruowanej cyfrowo (DCP 4K).

To właśnie pokaz „Hooka” otworzy w lipcu nasz przegląd. Film ten, będący adaptacją (a zarazem sequelem) „Piotrusia Pana” J.M. Barriego, opowiada o dojrzałym już Peterze, który powraca do Nibylandii, by odzyskać utraconą, dziecięcą radość życia. Choć w chwili premiery „Hook” zebrał mieszane recenzje krytyków, to jednak współcześnie przez wielu widzów uznawany jest za film kultowy. Znakomicie poprowadzona narracja i świetne role aktorskie (m.in. Robina Williamsa, Dustina Hoffmana i Julii Roberts) czynią z filmu Spielberga jedno z najciekawszych dzieł w swoim gatunku.

W lipcu pokażemy również dwa inne dzieła Stevena Spielberga, reżysera, bez którego trudno wyobrazić sobie Kino Nowej Przygody. „Bliskie spotkania trzeciego stopnia” to film science fiction, który często wskazywany jest jako jeden z pierwszych reprezentantów nurtu. Spielberg opowiada tu o spotkaniu człowieka z kosmitami, skupiając się przy tym na samej konfrontacji z tym co nieznane, odmienne, inne. Podobna tematyka pojawia się też w ikonicznym już „E.T” (1982), archetypowej opowieści o przyjaźni samotnego chłopca z przybyszem z kosmosu, będącej przedmiotem niezliczonych już kopii i naśladowań. O kontakcie z obcą cywilizacją opowiada także nieco mniej znany „Gwiezdny przybysz” (1984) Johna Carpentera, w którym zagubiony na Ziemi kosmita przybiera postać zmarłego męża głównej bohaterki.

Na naszym przeglądzie nie mogło zabraknąć również innego hitu science fiction z lat 80. – „Powrotu do przyszłości” (1985) Roberta Zemeckisa. Historia amerykańskiego nastolatka, który dzięki wehikułowi czasu przenosi się do czasu młodości swoich rodziców, stała się jednym z największych przebojów w historii amerykańskiego kina. Dziełem kultowym pozostaje również stylowy, zrealizowany z ogromną inwencją „Labirynt” (1986) Jima Hensona, film fantasy o nastolatce, próbującej uratować brata przed Królem Goblinów, w którego wcielił się sam David Bowie. Gatunek horroru będzie natomiast reprezentowany na naszym przeglądzie przez „Ducha” (1982) Tobe’a Hoopera, opowieść o rodzinie mieszkającej w nawiedzonym domu. Warto dodać, że producentem dzieła był Steven Spielberg, który miał bardzo duży wpływ na ostateczny kształt filmu.

Na naszym przeglądzie pojawią się również rodzime akcenty. Ogromna popularność Kina Nowej Przygody zachęciła polskich reżyserów do tworzenia filmów zainspirowanych dziełami Spielberga czy Zemeckisa. W Iluzjonie zobaczymy jeden z nich – „Cudowne dziecko” (1986) Waldemara Dzikiego, opowieść o chłopcu odkrywającym w sobie psychokinetyczne zdolności. Jak poradzili sobie z konwencją Kina Nowej Przygody polscy twórcy, którzy dysponowali nieporównywanie mniejszym budżetem niż Amerykanie? Warto przekonać się samemu.

W sierpniu zapraszamy na drugą odsłonę cyklu, w ramach której pokażemy m.in. „Blues Brothers”, „Niekończącą się opowieść” i „Klątwę Doliny Węży”. Więcej szczegółów wkrótce!

Robert Birkholc