Siergiej Eisenstein urodził się 23 stycznia 1898 roku w Rydze, w rodzinie zamożnego architekta. W 1915 roku rozpoczął studia inżynieryjne, które przerwał, zaciągając się do Armii Czerwonej. Wojnę oglądał jednak z bezpiecznej odległości jako technik budownictwa wojennego. Wprost z frontu pojechał do Moskwy, która na początku lat 20. była prawdziwą mekką młodych artystów. Początkowo uwaga Eisensteina skupiła się na teatrze. Pracował jako scenograf, później został asystentem reżysera. Był uczniem i współpracownikiem Wsiewołoda Meyerholda. Eksperymenty wyniesione z teatru zaprowadziły go do pracy w kinematografii. Swój pierwszy pełnometrażowy film "Strajk" nakręcił w 1924 roku, następne - "Pancernik Potiomkin" (1925) i "Październik" (1927) uczyniły Eisensteina jednym z najważniejszych twórców sowieckiej awangardy filmowej. Słynna trylogia reżysera opisująca rewolucyjne wystąpienia rosyjskiego ludu została całkowicie podporządkowana założeniom ideologicznym, w imię których prawda historyczna odgrywała rolę służebną wobec doraźnych celów propagandowych.

W istocie dzięki swojemu geniuszowi artystycznemu Eisenstein stworzył obrazy, które na zawsze pozostaną w masowej wyobraźni. Wprowadzając śmiałe rozwiązania formalne wkrótce zaczął rozmijać się z oczekiwaniami władzy. Zastosowane przez niego eksperymentalne zabiegi montażowe okazały się zbyt radykalne. W 1929 roku Eisenstein wyjechał do Europy Zachodniej, później przyjął zaproszenie hollywoodzkiej wytwórni Paramount. Po nieudanych próbach reżyserowania w Hollywood wyjechał do Meksyku, gdzie przystąpił do realizacji filmowej epopei o kulturze i historii tego kraju. Niestety wkrótce zabrakło pieniędzy na zakończenie zdjęć. Film "Niech żyje Meksyk" został zmontowany już po śmierci reżysera w 1979 roku przez Grigorija Aleksandrowa. Na początku 1932 roku reżyser powrócił do ojczyzny. Wkrótce miał się przekonać, że okres względnej swobody twórczej towarzyszącej awangardowym prądom lat 20. ostatecznie należy do przeszłości. Kolejne projekty Eisensteina nie znajdowały uznania w oczach ówczesnego szefa kinematografii − "Łąki Bieżyńskie" (1937) kilkakrotnie przerabiane, ostatecznie nie zostały ukończone. W tym czasie Eisenstein został profesorem moskiewskiego WGlK-u; prowadził wykłady i publikował prace teoretyczne na temat języka filmowego.

Kiedy na przełomie lat 30. i 40. sytuację polityczną Związku Radzieckiego skomplikowała narastająca groźba wybuchu wojny, władze przypomniały sobie o Eisensteinie i to właśnie jemu powierzono realizację "Aleksandra Newskiego" (1938). Twórcy udało się tutaj połączyć doraźny cel, jakim było budzenie uczuć patriotycznych, z wysokiej klasy osiągnięciami artystycznymi. Kolejny film "Iwan Groźny" miał premierę w 1944 r. Pierwsza część tej monumentalnej epopei, portretującej cara jako wybitnego męża stanu, znalazła uznanie w oczach samego Stalina, dla którego była to swego rodzaju artystyczna legitymizacja jego poczynań. Jednakże część druga – "Spisek bojarów", ukazująca zbrodnie i krwawe rozprawy władcy z przeciwnikami, została zgodnie odczytana jako zuchwała aluzja do poczynań rządzących krajem wszechwładnych tyranów. Film wszedł na ekrany w dziesięć lat po śmierci artysty. Siergiej Eisenstein zmarł na atak serca w 1948 roku.