Jeden z najważniejszych zagranicznych filmów Krzysztofa Zanussiego. Głównym bohaterem tego rozgrywającego się po I wojnie światowej dramatu jest Hubert, młody student teologii pełen wzniosłych ideałów. Aby zdobyć pieniądze na naukę, mężczyzna decyduje się poprosić o pomoc bogatego fabrykanta. Spotkanie z cynicznym bogaczem wystawi na próbę ideały, w które wierzy naiwny bohater…

Mocno zintelektualizowany, umowny, skupiony na problemie dobra i zła film należy do najbardziej reprezentatywnych dzieł modelu kina-myśli, który konsekwentnie realizuje w swojej twórczości Krzysztof Zanussi. Rolę Gottfrieda – cynicznego kapitalisty – reżyser pisał z myślą o wybitnym włoskim aktorze Vittorio Gassmanie (znanym m.in. z „Gorzkiego ryżu” i „Pustyni Tatarów”), który zgodził się wystąpić w filmie. Choć „Paradygmat”, podobnie jak wiele innych dzieł Zanussiego, jest filmem bardzo mocno dyskursywnym, podporządkowanym wywodowi myślowemu, a nie historii fabularnej, to jednak ważnym atutem dramatu jest również jego warstwa wizualna. Jak mówił reżyser, fotografia jest tu „z założenia zwariowana, zdegenerowana. Zieleń użyta zamiast niebieskości, żeby ten świat był taki inny. Idziak [operator] powiedział: «To jest po prostu nadgniła szynka, musi być widać, że to jest zielone»” (zob. Krzysztof Zanussi – sylwetka artysty, rozm. Iga Czarnawska).