Paul Beaumont jest naukowcem, którego wieloletnie badania mają wreszcie przynieść wyczekiwany efekt. Wtedy zostaje zdradzony przez żonę i swego patrona, barona Regnarda. Mężczyzna przywłaszcza sobie odkrycia Paula, a jego samego publicznie upokarza uderzając go w twarz. Jedyne, co pozostaje zdradzonemu, to rola klauna, występującego jako „ten, którego biją po twarzy”. Pracując w cyrku, zakochuje się w pięknej woltyżerce Consuelo, która też może paść ofiarą barona.

Oparty na dramacie Leonida Andriejewa, jeden z najlepszych – obok Szkarłatnej litery (1926) i Wichru (1928) – amerykańskich filmów Victora Sjöströma, pioniera i mistrza szwedzkiej szkoły, który w 1923 roku na zaproszenie Louisa B. Mayera przyjechał do USA. Poruszające studium upokorzenia i być może najbardziej przerażający filmy tej edycji. Historia zdradzonego naukowca budzi grozę bez odwołania do nadprzyrodzonej makabry: skupia się na pozornie prostych lękach, w których widz może odnaleźć niekomfortowe odbicie współczesnego życia społecznego. W zgodzie z fatalistycznym duchem rosyjskiego pierwowzoru literackiego (sztuka święciła tryumfy na deskach nowojorskich teatrów tuż przed realizacją filmu), reżyser wzbudza niepokój ukazaniem labilności losów ludzkich, stale zagrożonych przez banalne zło tkwiące w bliźnim. Jak pokazują losy bohatera, zdarzyć się może, że mozolna droga ku chwale w jednym momencie doprowadzi nas na dno upokorzenia, gdzie ofiara przemocy w makijażu klauna zostaje sprowadzona do pointy okrutnego żartu. Próżno tu szukać perspektywy happy endu i narracyjnej sprawiedliwości, nawet jeśli pojawia się okazja do zemsty.

Film został entuzjastycznie przyjęty przez krytykę, szczególnie chwalącą poruszającą kreację Lona Chaneya, wybitnego aktora ery niemej, który jako mistrz charakteryzacji („człowiek o tysiącu twarzy”), znakomicie odnajdywał się w takim podszytym grozą, mrocznym kinie. Film został odrestaurowany w jakości 2K w 2019 roku przez Park Circus na podstawie dwóch kopii nitro przechowywanych w George Eastman Museum.

Mateusz Myszka