W ramach kolejnej odsłony cyklu Z archiwum kina dokumentalnego zapraszamy na wyjątkowy pokaz unikatowych dokumentów zrealizowanych w czasie wojny (lub zaraz po wojnie) przez czołowych hollywoodzkich reżyserów. Dzieła takie jak „Bitwa o San Pietro” czy „Niech się stanie światłość” do dziś zaliczane bywają do najwybitniejszych niefikcjonalnych filmów wojennych w historii kina.

Już same kulisy produkcji dzieł, które zaprezentujemy, są tak interesujące, że stały się przedmiotem osobnej książki („Five Came Back: A Story of Hollywood and the Second World War” Marka Harrisa z 2014) oraz zrealizowanego na jej podstawie trzyczęściowego dokumentu. Po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej reżyserzy należący do hollywoodzkiej czołówki – Frank Capra (który pełnił rolę spiritus movens całej inicjatywy), John Ford, John Huston, William Wyler i George Stevens – podjęli współpracę z armią amerykańską w zakresie realizacji dokumentalnych filmów wojennych, portretujących działania Amerykanów na froncie. Twórcy, niekiedy z narażeniem własnego życia, pojawiali się w miejscach walki i dokumentowali wydarzenia. Dzieła zrealizowane w czasie wojny są niepowtarzalnym zapisem (bądź też rekonstrukcją) działań wojennych, a jednocześnie perełkami filmowej dramaturgii.

Na specjalnym pokazie w Iluzjonie pokażemy filmy nakręcone przez hollywoodzkich twórców w latach 1942-1946. Nagrodzona Oscarem za najlepszy film dokumentalny (razem z trzema innymi produkcjami) „Bitwa o Midway” (1942) to wyjątkowy zapis bitwy stoczonej w 1942 roku między siłami japońskimi a amerykańskimi. Kiedy John Ford przyjechał na Midway, aby przedstawić życie w amerykańskiej bazie wojskowej, stał się świadkiem japońskiego ataku, który zaczął na bieżąco filmować.

Huston samodzielnie wyreżyserował kolejne dwa filmy, które pokażemy. „Bitwa o San Pietro” (1945) przedstawia wyzwolenie włoskiego miasteczka San Pietro przez Amerykanów w grudniu 1943. Reżyser potrafi świetnie wyważyć zobiektywizowany opis działań wojennych elementami dramaturgicznymi. Choć Huston przybył podobno na miejsce trzy dni po bitwie i większość scen zostało zainscenizowanych, dokument zachwyca autentyzmem. Mimo że „Bitwa o San Pietro” powstawała jako dzieło propagandowe, to jednak można w filmie znaleźć wyraźne akcenty antywojenne.

Antywojenne przesłanie jest już natomiast ewidentne w „Niech się stanie światłość” (1946) Hustona, filmie opowiadającym o amerykańskich weteranach. Reżyser nie pokazuje twardych, niezłomnych bohaterów, ale złamanych ludzi, którzy wrócili do ojczyzny ze stresem pourazowym. Dokument Hustona przedstawia różnego rodzaju terapie, jakim poddawani byli żołnierze w szpitalu na Long Island. Film przedstawia tak drastyczny obraz weteranów wojennych, że został zakazany w Stanach Zjednocznych i nie był rozpowszechniany aż do lat 80. Wielu krytyków uznaje „Niech się stanie światłość” za arcydzieło kina dokumentalnego.

Zapraszamy!