W lipcu 2014 roku obchodziliśmy 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej – krwawego konfliktu zbrojnego, który zakończył 40-letni, bezprecedensowy w dotychczasowych dziejach Europy, okres pokoju. Trwająca ponad cztery lata wojna, nazywana również „wielką wojną” rozgrywała się nie tylko w Europie, lecz także w Afryce i Azji. Zakończony wygraną ententy konflikt pogrążył Europę na kilka lat w zapaści ekonomicznej, którą przezwyciężono dopiero w latach 20. XX wieku. To właśnie w rezultatach I wojny światowej tkwiły korzenie kolejnego, jeszcze większego, kataklizmu, jakim była II wojna światowa. „Wielka wojna” stała się cezurą odcinającą optymistycznie zapatrujący się na możliwości ludzkości wiek XIX od „okrutnego” stulecia XX.

 
   Gallipoli, reż Peter Weir

W ciągu 100 lat jakie minęły od wybuchu  „Wielkiej wojny”,  stała się ona inspiracją dla kolejnych reżyserów, którzy zobrazowali zarówno wydarzenia na froncie, jak i życie cywilów niezaangażowanych w działania zbrojne, ale mocno doświadczających wojennej zawieruchy. O wydarzeniach tych opowiadali m.in. G. W. Pabst, Stanley Kubrick, Ryszard Ordyński, Jean Renoir, Jerzy Kawalerowicz czy Steven Spielberg.

I wojna światowa była pierwszą wojną, w której kamery stale towarzyszyły uczestnikom, a zapis filmowy wykorzystywany był przez walczące strony do celów propagandowych. Popyt na wiadomości frontowe wpłynął też na status kina i rozwój gatunków filmowych. W znacznym stopniu to za sprawą wojny kino wyzbyło się swego wizerunku jarmarcznej rozrywki i stało narzędziem wzmacniania ducha patriotycznego, kreowania tożsamości narodowej, wręcz sztuką narodową, która tym samym może liczyć na państwowy mecenat, ale też musi podlegać państwowej cenzurze. Podczas wojny narodziła się również kronika filmowa (angielskie newsreels, niemieckie Wochenübersicht), rozumiana jako przegląd wiadomości z różnych miejsc. Stało się to dzięki francuskiej firmie Pathé, która jako pierwsza rozpoznała zapotrzebowanie zwykłych ludzi na zdobywaną w ten sposób wiedzę o wydarzeniach politycznych. Po I wojnie rozwinęło się także kino wojenne jako osobny gatunek i do dziś cieszy się ono wielkim szacunkiem krytyków i popularnością wśród widzów.

 

W 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej instytucje takie jak: Filmoteka Narodowa, Muzeum Historii Polski, Goethe Instytut, Instytut Francuski, Instytut Słowacki, Czeskie Centrum i Austriackie Forum Kultury, postanowiły zjednoczyć siły w przygotowaniu przekrojowego przeglądu filmowego opisującego losy targanego przez 4 lata zawieruchą wojenną świata. Rozpisany na trzy miesiące cykl ma w kilku blokach przedstawić najciekawsze propozycje filmowe zarówno fabularne, jak i dokumentalne wyprodukowane m.in. we Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii i Polsce. Przegląd składający się z fabuł (m.in. „Ścieżki chwały” Stanley Kubicka, „Towarzysze broni” Jeana Renoira czy „Gallipoli” Petera Weira) uzupełnią pokazy, nigdy dotąd nie prezentowanych w Polsce filmów dokumentalnych zawierających autentyczne materiały zarejestrowane w czasie wojny a udostępnione przez niemieckie i francuskie archiwa.

16 października, przegląd otworzy seans niemego polskiego filmu - „Szaleńcy” Leonarda Buczkowskiego z 1928 roku, z muzyką na żywo w wykonaniu orkiestry pod batutą Rafała Rozmusa. Projekcje opatrzone zostaną słowem wstępnym specjalistów – historyków, socjologów, filmoznawców. Przeglądowi towarzyszyć będzie multimedialna wystawa prezentowana w kinie Iluzjon, prezentująca unikatowe materiały historyczne przygotowana przez Muzeum Historii Polski. 

    Szaleńcy, reż.  Leonard Buczkowski

 

Plan projekcji listopadowych:

PONADTO W PROGRAMIE PRZEGLĄDU:

Czarna żmija – sezon 4, 4 odcinki (Blackadder Goes Forth), Wielka Brytania 1989 120’ 
Kobieta i obcy (Die Frau und der Fremde) reż. Rainer Simon, NRD 1985 87’ 
Żyła sobie baba (Zhila-byla odna baba) reż. Andrey Smirnov, Rosja 2011 150’
Dodek na froncie reż. Michał Waszyński, Polska 1936 85’
Łuk Erosa reż. Jerzy Domaradzki, Polska 1986 108’
Piękna nieznajoma reż. Jerzy Hoffman, Polska/Rosja 1993 87’
Fort 13 reż. Grzegorz Królikiewicz, Polska 1984 98’

Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do zmian w programie.

---

WYSTAWA:

Przegląd uzupełni multimedialna wystawa w kinie Iluzjon, prezentująca unikatowe materiały historyczne przygotowana przez Muzeum Historii Polski.

Podstawą narracji wystawy będą losy Polaków w trakcie I wojny światowej. Opowieść o pierwszej wojnie rozpoczniemy od zarysowania pełnych narastającego niepokoju chwil czerwca i lipca 1914 r. Wzrost politycznego i społecznego napięcia przybliżą wspomnienia świadków przeczuwających wybuch wojny. W kolejnej części widzowie dowiedzą się o Polakach powoływanych pod koniec lipca 1914 r. w szeregi armii państw zaborczych oraz propagandzie mającej skłonić ich do entuzjastycznego poparcia ich polityki.

Zwiedzający poznają również pierwsze chwile wojny na ziemiach polskich widziane oczami zwykłych cywilów i niemieckich fotografów uwieczniających transporty rosyjskich jeńców w trakcie walk nad mazurskimi jeziorami. Nie zabraknie też relacji polskich żołnierzy walczących na trzech frontach wojny w Europie: wschodnim, zachodnim i służącego w Legii Cudzoziemskiej na pustyniach północnej Afryki.

Podsumowaniem narracji wystawy są znajdujące się w zbiorach Muzeum Historii Polski plakaty propagandowe poświęcone losom ludności Polskiej oraz odzyskaniu niepodległości.

Uzupełnieniem narracji będzie oś czasu dokumentująca chronologię najważniejszych wydarzeń z okresu 1914-1918 zarówno z ziem polskich, jak i Europy i świata.  

---

Organizatorzy:

 

 

---

Partnerzy: 

 

 

 

 

---

Przy wsparciu:

---

Opiekunowie merytoryczni:

dr. hab. Michał Kopczyński – strona historyczna

prof. Ewa Mazierska – strona filmoznawcza

 

---

Kino Iluzjon; ul. Narbutta 50 a; 02-536 Warszawa

Kasa kina – 22 462 72 60; iluzjon.rezerwacje@fn.org.pl

Ceny biletów: 12 - 17 zł

---

Przy okazji cyklu pragniemy podkreślić, że Filmoteka Narodowa jest partnerem projektu FORWARD, którego celem jest stworzenie zautomatyzowanego systemu określania statusu praw różnych typów dzieł audiowizualnych, w tym dzieł osieroconych. Celem wprowadzenia systemu jest wyszukiwanie i opracowywanie informacji niezbędnych do zdefiniowania statusu praw dzieł audiowizualnych. Dzięki temu instytucje kultury, jednostki komercyjne i wszyscy inni potencjalni użytkownicy dzieł audiowizualnych otrzymają jasne wskazówki czy dane dzieło jest w domenie publicznej, czy jest objęte prawami autorskimi, czy też jest dziełem osieroconym i na jakich warunkach może być rozpowszechniane w Europie.

Więcej o projekcie: TUTAJ

 

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków programu ICT-PSP