22 lutego o godzinie 20.00 zapraszamy do kina Iluzjon Filmoteki Narodowej na specjalny pokaz „Człowieka z marmuru” (1976) Andrzeja Wajdy z udziałem odtwórców głównych ról: Krystyny Jandy i Jerzego Radziwiłowicza. Przed seansem rozmowę z aktorami poprowadzi krytyk filmowy, eseista i dziennikarz Tadeusz Sobolewski.

Spotkanie i projekcja odbędą się z okazji 40. rocznicy premiery filmu (25 lutego 1977). W dniu pokazu przypada również 25. rocznica śmierci wybitnego aktora teatralnego i filmowego Tadeusza Łomnickiego, odtwórcy roli reżysera Jerzego Burskiego w „Człowieku z marmuru”. 

W foyer kina będzie można oglądać wystawę archiwaliów dotyczących filmu Andrzeja Wajdy ze zbiorów Filmoteki Narodowej, z archiwum Fundacji Krystyny Jandy na Rzecz Kultury  i z prywatnych zbiorów Macieja Łysakowskiego – dzięki ich uprzejmości. Na wystawę składają się m.in. fotosy i plakaty polskie oraz zagraniczne, stenogramy kolaudacji.  

Film zostanie pokazany ze zrekonstruowanej cyfrowo kopii z zasobów Cyfrowego Repozytorium Filmowego. 

 

„Człowiek z marmuru" (1976), reż. Andrzej Wajda, fot. Renata Pajchel

 

Jubileusz

Jubileusz „Człowieka z marmuru” jest równocześnie jubileuszem wybitnej aktorki Krystyny Jandy, która rolą Agnieszki w filmie Andrzeja Wajdy zadebiutowała na ekranie. Dla polskiego kina było to nowe otwarcie. Andrzej Wajda wraz ze scenarzystą Aleksandrem Ściborem-Rylskim rozliczał epokę stalinizmu i inaugurował nurt kina moralnego niepokoju. Pokazanie na ekranie cząstki prawdy o tamtej epoce i jej destrukcyjnym charakterze było wydobyciem na powierzchnię czegoś, co dotąd funkcjonowało wyłącznie w kulturze nieoficjalnej, a więc w rodzinnych opowieściach i wspomnieniach. Kreacja Krystyny Jandy i jej gwałtowna ekspresja stały się niejako symbolem determinacji w odsłanianiu prawdy o stalinizmie. „Moją rolę można było zagrać po prostu jak dziennikarkę, ale Wajda chciał, żebym zagrała Antygonę, Fedrę, Medeę” – wspomina Janda. „Pamiętam też premierę i wszystko, co się dookoła działo. Te tłumy w kinach, histeria. Okropne recenzje pisane ewidentnie na rozkaz […] Oszołomienie i przyspieszony kurs historii Polski i patriotyzmu”.

 

Wirtualny album Poza kadrem – aktorskie portrety. Krystyna Janda

Wirtualny album Aktorzy o sobie – Tadeusz Łomnicki

 

O filmie

Dwa porządki czasowe, połączone osobą ambitnej dziennikarki Agnieszki. Agnieszka jako temat filmu dyplomowego wybiera życie Mateusza Birkuta – przodownika pracy z lat 50. Po uzyskaniu zgody na realizację rozpoczyna śledztwo w sprawie Birkuta. Rozmawia o nim z wieloma ludźmi, którzy go znali. Z ich opowieści wyłania się życie Birkuta – był on rekordzistą w układaniu cegieł. Jeździł po Polsce, ucząc robotników technik murarskich. Jego chwilę chwały przerwał wypadek podczas jednego z pokazów – ktoś podłożył Birkutowi gorącą cegłę, powodując jego kalectwo. Birkut zaczyna pracować jako działacz. Jego najlepszy przyjaciel zostaje aresztowany, Birkut stara się mu pomóc, za co zostaje zdegradowany z roli przodownika pracy, a następnie aresztowany przez SB. Po wyjściu z więzienia robotnik stara się odzyskać rodzinę, jednak bezskutecznie. Agnieszka ma problemy z odkryciem zakończenia losów Birkuta, wszystkie wątki urywają się w 1957 r. Film Agnieszki zostaje odrzucony przez redaktora prowadzącego. Agnieszka ponownie podejmuje śledztwo, udaje jej się odnaleźć syna Birkuta, który informuje ją o śmierci ojca, ale odmawia pomocy dziewczynie. Ostatecznie jednak zgadza się na współpracę z Agnieszką.

Film jest syntezą najnowszej historii powojennej Polski. Spina klamrą dwie epoki: lata odbudowy kraju w okresie stalinowskim i rzeczywistość polityczną lat siedemdziesiątych. Pokazuje tragedię ludzi, którzy uwierzyli w sens komunistycznych przemian i zostali zniszczeni przez system. Jest drwiną z mechanizmów biurokratycznych autorytarnego systemu. Pokazuje sposób sprawowania władzy nad kulturą oraz mass mediami i ludzi gotowych na kompromis dla ratowania pozorów niezależności. Film był rozpowszechniany w ograniczonym zakresie, lecz mimo to odegrał ważną rolę w kształtowaniu postaw obywatelskich społeczeństwa lat 80.

(Źródło: Waldemar Piątek, „Leksykon polskich filmów fabularnych”, Warszawa, 1996.)

Pełen opis filmu „Człowiek z marmuru”

 

Zapraszamy!

 

Bilety i rezerwacje

Bilety w cenie: 20 zł (normalne) i 18 zł (ulgowe) dostępne online oraz w kasie kina Iluzjon (ul. Narbutta 50a).

Rezerwacje: iluzjon.rezerwacje@fn.org.pl; tel. 22 848 33 33.